සමගිජන බල වේගයේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනය

මුර්තසා ජෆර්ජී විසිනි

ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් ලියැවුණු SJB ප්‍රකාශනය දිගු (වචන 11,795), සවිස්තරාත්මක ප්‍රකාශනයකි. බොහෝ ප්‍රකාශන මෙන් මෙයද අපේක්ෂාත්මකය, නමුත් එය විස්තරාත්මක ද වේ.

යහපත් දේ-

මතවාදය ලෝකය හැඩගස්වයි – SJB සමාජ යුක්තිය සමඟ සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකය තෝරාගෙන ඇත. සරල ව කිවහොත්, එය ධනවාදයේ කාර්යක්ෂමතාව සහ නවෝත්පාදනය සුබසාධන රාජ්‍යයක සාධාරණත්වය සහ ආරක්ෂාව සමඟ සමතුලිත කිරීමට උත්සාහ කරන ක්‍රමයකි. මෙම ක්‍රමයේ ප්‍රධාන ලක්ෂණ වන්නේ නිදහස් වෙළඳපොළ මූලධර්ම (ඉල්ලුම සහ සැපයුම් බලවේග මිල තීරණය කරයි), සමාජ සුබසාධනය (පුරවැසියන්ට මූලික අවශ්‍යතා සඳහා ප්‍රවේශය ඇත), නියාමනය, රැකියා ප්‍රතිපත්ති (රැකියා වර්ධනය නමුත් කම්කරු අයිතිවාසිකම් ද සමඟ) සහ සමාජ යුක්තිය (සියල්ලන්ට සාධාරණ අවස්ථා සැපයීමෙන් අසමානතාවය අඩු කිරීම) ය. මෙම ක්‍රමය දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු ජර්මානු ආර්ථික ප්‍රාතිහාර්යය නිර්මාණය කළේය, අපටද ආර්ථික ප්‍රාතිහාර්යයක් අවශ්‍යය.

මෙම මතවාදයෙන් ඔවුන්ගේ බොහෝ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශන පැන නගින අතර එමඟින් පද්ධතියේ ස්තම්භ වන තරඟකාරීත්ව අධිකාරිය, වෙළඳාමට හිතකර, ව්‍යාපාර කිරීමේ පහසුව, නියාමනය ශක්තිමත් කිරීම, දේපළ අයිතිවාසිකම් ආදිය ආමන්ත්‍රණය කෙරේ. “සමාජ” කොටස අධ්‍යාපනය සහ සෞඛ්‍ය සඳහා අරමුදල් වැඩි කිරීම සහ ඉලක්කගත මුදල් පැවරුම් සහ මිල සහනාධාර සැපයීම හරහා සිදු කෙරේ.

මම පහත ප්‍රතිපත්ති අවදානයට යොමු කරමි:

● ඉඩම් කළමනාකරණය සහ බිම්සවිය වේගවත් කිරීම (ඔප්පු වෙනුවට හිමිකම් සහතික) – ඉඩම් ආරවුල් අඩු කිරීම, ආයෝජන සඳහා තවත් ඉඩම් ලබා දීම, ඩිජිටල් කැඩස්ට්‍රල් භාවිතයෙන් දේපළ වටිනාකම් තක්සේරු කිරීම මගින් වැඩි දේපළ බදු එකතු කිරීම යනාදිය.

● කෘෂිකාර්මික අගය දාමය වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා සමස්ත ප්‍රවේශයක්.

● ආයෝජන වේගවත් කිරීම සඳහා අවශ්‍ය One-Stop Shop ක්‍රියාත්මක කිරීම.

● භාණ්ඩාගාරය යටතේ රාජ්‍ය ව්‍යවසාය හෝල්ඩින් සමාගමක් පිහිටුවීම – අමාත්‍යාංශ හොඳ හිමිකරුවන් මෙන්ම නියාමකයන් සහ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන් වීමේ අන්තර්ගත ගැටුම අඩු කරයි. එය මෙම සංවිධාන දේශපාලන අනුග්‍රහය සහ ආර්ථික නිස්සාරණය සඳහා භාවිතා කිරීම ද අඩු කරනු ඇත.

● ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ පුරවැසියන් සඳහා වන වැඩසටහන ක්‍රියාත්මක කිරීම වේගවත් කිරීම.

● අවශ්‍යතා ඇති පාසල් දැරියන්ට ඔසප් සනීපාරක්ෂක නිෂ්පාදන මිලදී ගැනීම සඳහා මුදල් පැවරීම.

● ඉන්දියානු තාක්ෂණ ආයතනයක් (IIT) සහ ඉන්දියානු කළමනාකරණ ආයතනයක් (IIM) පිහිටුවීම පහසු කිරීම.

● ප්‍රසම්පාදන නීතියක් සහ ස්වාධීන මහජන පැමිණිලිකරුවකු පත් කිරීම – දූෂණ අවදානම් අවම කිරීම සඳහා IMF විසින් නිර්දේශිත උපදේශන.

● රාජ්‍ය අංශය ඇතුළු සියලු දෙනා සඳහා දායක පද්ධතියක් හරහා ජාතික විශ්‍රාම වැටුපක් කරා ගමන් කිරීම

අයහපත් සහනාධාර ප්‍රතිපත්තිය සහ යාන්ත්‍රණයන් සහනාධාර වැඩසටහන් ප්‍රධාන වශයෙන් මුදල් පැවරුම් ආකාරයෙන් විය යුතු අතර, විශේෂයෙන්ම අවශ්‍යතා ඇති සහ අවදානමට ලක්විය හැකි ජන කොටස් ඉලක්ක කර ගත යුතුය. වෙළඳපොළ අසමත්වීම් සිදුවන අවස්ථාවලදී පමණක් ව්‍යාපාරවලට සහය දිය යුතුය – එනම් පෞද්ගලික ප්‍රතිලාභ ප්‍රමාණවත් නොවන නමුත් සමාජ ප්‍රතිලාභ ආයෝජනය සාධාරණීකරණය කරන විටදීය.

අනෙක් අතට, මිල පදනම් කරගත් සහනාධාර මගහැරිය යුතුය. මන්ද යත් ඒවා ඉලක්කගත කිරීමේ අකාර්යක්ෂමතාව, අධික පරිභෝජනය දිරිගැන්වීමට ඇති ප්‍රවණතාව සහ සාපේක්ෂ මිල ගණන් විකෘති කිරීම නිසාය.

උදාහරණයක් ලෙස, වැඩිහිටි පුරවැසියන්ට 15% පොලී අනුපාතයක් ලබා දීම අකාර්යක්ෂම ප්‍රතිපත්තියකි; එය මිල සංඥා විකෘති කරයි, බැංකු තැන්පතු ඇති අයට පමණක් ප්‍රතිලාභ සැලසෙන අතර වෙනත් වත්කම් පන්ති හෝ කිසිවක් නොමැති පුද්ගලයන් නොසලකා හරියි, තවද එය අධික ලෙස උදාර වේ (15% නාමික පොලියක් යනු 5%ක උද්ධමන ඉලක්කයක් සලකා බැලීමේදී සැබෑ ප්‍රතිලාභය 10% ක් පමණ වේ).

ඉන්ධන සහනාධාර තවත් ගැටලුකාරී වේ, මන්ද යත් ඒවා මිල අඩු කර අධික පරිභෝජනය ප්‍රවර්ධනය කරන අතර, එය අපගේ ගෙවුම් ශේෂයට පීඩනය එල්ල කරයි. අපට ත්‍රීරෝද රථ මිලියනයකට (පෙට්‍රල් පරිභෝජනයෙන් 33% ක්) සහ බස් රථ 25,000 කට (ඩීසල් පරිභෝජනයෙන් 15% ක්) ඉන්ධන සහනාධාර ලබා දීමට හැකියාව තිබේද යන්න අප විවේචනාත්මකව ඇගයීමට ලක් කළ යුතුය. තවද, ත්‍රීරෝද රථ විදුලි වාහන බවට පරිවර්තනය කිරීම සඳහා පොලී සහනාධාර ලබා දීම අනවශ්‍ය වේ, මන්ද යත් මෙම මැදිහත්වීම අවශ්‍ය කරන වෙළඳපොළ අසමත්වීමක් නොමැති බැවිනි. ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධව, ආරෝපණ යටිතල පහසුකම්වල ආයෝජනය දිරිගැන්වීම අත්‍යවශ්‍ය වේ, මන්ද යත් දැනට පවතින “කුකුළා සහ බිත්තරය” අර්බුදය හේතුවෙනි.

වසර 20 ක ප්‍රමාදයකින් පසුව, අපි අවසානයේ 2002 සුභසාධන ප්‍රතිලාභ පනත 2023 දී ක්‍රියාත්මක කළෙමු, එමඟින් අස්වැසුම නමින් හැඳින්වෙන ඒකාබද්ධ මුදල් පැවරුම් වැඩසටහනක් හඳුන්වා දෙන ලදී. සුදුසුකම් තීරණය කරනු ලබන්නේ මාන හයක් යටතේ දර්ශක 22 ක් භාවිතා කරමින් ගණනය කරන ලද අහිමිවීම් ලකුණක් මගිනි. මෙම වැඩසටහන තවමත් ක්‍රියාවලියක් පවතින අතරතුර, අපගේ ප්‍රමුඛතාවය විය යුත්තේ එහි සඵලතාවය වැඩිදියුණු කිරීමයි. වකුගඩු රෝගය ඇතුළු නිදන්ගත රෝග සහ වයස්ගත වීම දැනටමත් දර්ශක ලෙස ඇතුළත් කර ඇති බැවින්, මෙම ගැටලු ඉලක්ක කරගත් විශේෂිත වැඩසටහන් පවත්වාගෙන යාමේ අවශ්‍යතාවය පිළිබඳව ප්‍රශ්න මතු කරයි.

අවලස්සන

1. ණය වෙළඳපොළට මැදිහත්වීම

● ගොවීන්ගේ ණය කපා හැරීම නරක ණය ගැනුම්කරුවන්ට ප්‍රතිලාභ සලසයි – තම ණය ආපසු ගෙවූ අය හෝ තම සම්පත් සමඟ කළමනාකරණය කළ අය ගැන කුමක්ද? මෙය කවුරුන් ගෙවන්නේද යන්න පැහැදිලි නැත.

● පරාතේ නීතිය අත්හිටුවීම – අසමාන ප්‍රතිපත්තිය දුර්වල පාලනයකට තුඩු දෙයි; මෙම අවස්ථාවේදී එය සදාචාරාත්මක අවදානම්ද ඇති කරයි (හිතාමතා පැහැර හරින්නන් බේරා ගැනීම). ණය දෙන්නන් අවදානම ඉවත් කිරීමෙන් ප්‍රතිචාර දක්වනු ඇත, උප-ප්‍රධාන ණය විධිමත් පද්ධතියෙන් මිල නියම කරනු ඇත – මෙය වර්ධනයට බලපානු ඇති අතර අසමානතාවය වැඩි කරනු ඇත.

● බැංකු වලට MSME ණය දෙපාර්තමේන්තු පිහිටුවීමට නියම කිරීම. බොහෝ බැංකු වලට දැනටමත් ඒකක ඇත, ගැටලුව කැමැත්තක් නොමැති වීම නොව වෙළඳපොළ අසමත්වීමකි. අවිධිමත්භාවය හේතුවෙන් සත්‍යාපනය කළ හැකි තොරතුරු නොමැතිකම නිසා ණය තක්සේරු කිරීම කළ නොහැකිය – ඩිජිටල් ගෙවීම් වැඩි වශයෙන් භාවිතා කිරීම හුවමාරු කළ හැකි සහ සත්‍යාපනය කළ හැකි තොරතුරු ප්‍රවාහයක් නිර්මාණය කරයි.

● ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සඳහා මහ බැංකු නියෝග භාවිතා කිරීම. එවැනි භාෂාවක් මහ බැංකුවේ ස්වාධීනත්වය අඩපණ කරන අතර මූල්‍ය ස්ථායීතාවය පිළිබඳ ඔවුන්ගේ අනෙක් අරමුණට පටහැනි වේ – පිරිවැය මූල්‍ය ආයතන විසින් දරනු ලබන්නේ නම්, එය ඒවා දුර්වල කරනු ඇත.

2. EPF සඳහා සැසඳිය හැකි සැලකීම (අලාභ ආපසු ලබා ගැනීම)

ISB හිමියන්ට නොමැතිව, DDO හි බැඳුම්කර සඳහා මූලික කප්පාදුවක් නොවීය – එය පවතින බැඳුම්කර සඳහා අඩියෙන් අඩියට කූපන සහිත නව බැඳුම්කර 12 ක් සඳහා සමානතා (මුහුණත වටිනාකම) හුවමාරුවක් විය (ආසන්න ඵලදා 10% ක් පමණ විය).

ISB හිමියන් සඳහා වටිනාකම් ප්‍රතිසාධන (VR) විශේෂාංගය මූලධර්මය සහ කූපන මත අඩු කප්පාදුවක් ලෙස ව්‍යුහගත කර ඇත. සැසඳිය හැකි බව ඇති නොවේ. නිවැරදි කළ යුතු අපරාධය නම් ඉහළ ඵලදා (27%) අර්බුද බැඳුම්කරවලින් 78% ක් DDO වලින් නිදහස් කර තිබීමයි – මෙය මෙම වසරේ පමණක් මෙම බැඳුම්කරවල ශේෂය වන රු. ට්‍රිලියන 1.45 ක් මත අමතර පොලී ගෙවීමක් වන රු. බිලියන 250 ක (අමතර 17% ක පොලියක්) ප්‍රතිඵලයක් වී ඇත.

3. බදු ප්‍රතිපත්තිය

● පුද්ගල ආදායම් බදු (PIT) – අවම බදු රහිත සීමාව රු. 100,000 ක් ලෙස පැවතිය යුතු අතර, පළමු ස්ථරය 1% (දැනට 6%) විය යුතු අතර 24% ස්ථරය මසකට රු. 500,000 ක් පමණ (දැනට රු. 400,000 ක්) ආරම්භ විය යුතුය. අවම ස්ථරයේදී, මුළු ආදායම මත බදු බර 0.3% කි, එකතු කිරීමේ පිරිවැය එකතු කරනු ලබන බදු වලට වඩා වැඩි වනු ඇත.

අපගේ බදු රහිත සීමාව ඉහළම 30% ක ගෘහස්ථ ඒකක වල පිහිටුවා ඇත (මා කලින් සඳහන් කළ පරිදි 20% ක් නොවේ). ඔවුන් ජාතික ආදායමෙන් 60% ක් පමණ නියෝජනය කරයි – ඔවුන් බදු ගෙවිය යුතුය.

අතරතුර, වියට්නාමය වැනි දුප්පත් රටක අවම බදු රහිත සීමාවක් නොමැති අතර අවම අනුපාතය 5% කි.

● සංස්ථාපිත ආදායම් බදු (CIT) – අපනයනකරුවන් සඳහා 24% ක අඩු බදු අනුපාතයක්. ලාභ උපයන විට පමණක් බදු ගෙවනු ලැබේ, තරඟකාරී විනිමය අනුපාතයක්, විවෘත වෙළඳ පාලනයක් සහ අඩු නීති රීති බදු දිරිගැන්වීම් වලට වඩා අපනයන ලාභ සඳහා වැඩි දෙයක් කරනු ඇත. අනෙක් ගැටළුව සිරස් සමානාත්මතාවයයි – උදාහරණයක් ලෙස තේ ගත්විට, අවසාන අපනයනකරු පමණක් ප්‍රතිලාභ ලබන නමුත් අපනයනකරුට හැකියාව ලබා දෙන දිගු වටිනාකම් දාමය ගැන කුමක්ද?

අවම විකල්ප බද්දක් 15% ක් පැනවීම ඉතා හොඳ අදහසකි.

● VAT – අත්‍යවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය සඳහා නිදහස් කිරීම් සහ වැඩි අනුකූලතාවයක් ඇති විට අනුපාතය 15% දක්වා අඩු කිරීම. නිදහස් කිරීම් දුප්පත් පවුල්වලට වඩා පොහොසත් පවුල්වලට වැඩි ප්‍රතිලාභ ලබා දෙයි, එය සාපේක්ෂ මිල ගණන් වලට බලපාන බැවින් විකෘතීන්ද ඇති කරයි – භාණ්ඩාගාරය පමණක් නොව ඉහළ සාපේක්ෂ මිල ගණන්වලට මුහුණ දෙන ආදේශකයන්ද අහිමි වේ.

ඉතා ආරක්ෂණශීලී පැරා තීරුබදු වන CESS සහ PAL සහ කාස්කේඩ් SSL ඉවත් කර VAT 18% ක් ලෙස තැබීම වඩා හොඳ වනු ඇත.

● මත්පැන්, දුම්කොළ සහ සූදු මත සුරාබදු වැඩි කිරීම. මෙය ඉතා අසාධාරණ, ප්‍රතිගාමී සහ දූෂණ අවදානම් ඇති කරයි. ඉහළ මිල ගණන් පාරිභෝගිකයන් විකල්ප සෙවීමට පොළඹවන අතර එමඟින් නීති විරෝධී සහ වාර්තා නොවන වෙළඳපොළ පුළුල් කරයි. PPP පදනමින් අපට ලෝකයේ මිල අධිකම සිගරට් ඇති අතර, මත්පැන් සම්බන්ධයෙන් එය ඉහළම පංචමකයේ පවතී.

වැළකී සිටීමේ ඉහළ අනුපාතයන් හේතුවෙන්, නියමිත දුම්පානය කරන්නන් සහ මත්පැන් පානය කරන්නන් (ප්‍රධාන වශයෙන් කම්කරු පන්තියේ පුද්ගලයින්) පිළිවෙලින් ජනගහනයෙන් 10% කට සහ 20% කට අඩුය – ඔවුන් මුළු බදු ආදායමෙන් 15% ක් ගෙවයි.

4. රාජ්‍ය සේවා වැටුප් වැඩි කිරීම – සේවයේ ප්‍රමාණය පුද්ගලයින් මිලියන 1.2 ක් පමණ වේ. තොරතුරු හිඟකම හේතුවෙන් යෝජිත වැඩි කිරීම්වල පිරිවැය තක්සේරු කිරීම මට අපහසු ය.

මෙම වසරේදී වැටුප් මසකට රු. 10,000 කින් වැඩි කරන ලදී, මෙය වසරකට රු. බිලියන 150 ක් (දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 0.5% ක්) වැය වනු ඇත. අපට තවත් වැඩි කිරීම් සඳහා ගෙවීමට හැකියාව තිබේද? අපි එය ගෙවන්නේ කෙසේද?